In de serene omgeving van het Brabantse Herpt kwamen op 6 juli zo’n 45 partijgenoten bijeen om “nieuwe wegen te verkennen om de sociaaldemocratie en de Partij van de Arbeid als drager daarvan sterker te maken.” Er was brede steun voor het zenden van een Open Brief aan het partijbestuur.

Uit het hele land waren PvdA’ers naar de Nieuwe Schuur in Herpt gekomen; van Terschelling tot Vaals, van het Westland tot Enschede. Al bij al een vijftigtal mensen, nieuwe en jonge PvdA'ers en oudere, zeer ervaren sociaaldemocraten; iedereen blij om elkaar in een vertrouwde omgeving te ontmoeten.

Een inleiding van architecte Francine Houben over de ontstaansgeschiedenis van de Nieuwe Schuur en het ontwerp dat zij hiervoor maakte, was als een wereldreis. Francine nam ons mee naar Makkum in Fryslan, naar Japan, Taiwan, de Verenigde Staten en Canada en wees in het ontwerp van de Nieuwe Schuur op de elementen die zij uit al die windstreken meenam en in het gebouw verwerkte. Zo, terugkijkend, vormde deze inleiding ook een inspiratie voor de toekomst van de sociaaldemocratie.

De bijeenkomst werd geleid door Reshma Roopram en Gerdi Verbeet. Reshma wees op de actualiteit. Keir Starmer, die enkele dagen eerder was gekozen tot regeringsleider in Engeland, verklaarde in zijn toespraak in Westminster dat Labour kon winnen “omdat we eerst de partij hebben veranderd en daarom nu ook het land kunnen leiden en veranderen na 16 jaar opeenvolgende conservatieve regeringen en de puinhoop die zij hebben achtergelaten.” 

Aan de hervorming van Labour ging een diepgaande analyse van de Britse sociaaldemocratie vooraf. Waarom lieten kiezers Labour zo lang links liggen? Wat was eigenlijk de klassieke opdracht van de Britse sociaaldemocratie en wat was er nodig om het vertrouwen van de kiezers terug te winnen? Dat Labour nu een grootse overwinning kon behalen was zeker een gevolg van de puinhopen die de Conservatieven in Groot Brittannië hebben opgeworpen maar ook het typische Engelse kiessysteem was debet aan de grote Labour overwinning.

De noodzaak van bezinning, zoals die in Labour werd gevoeld, werd ook in de Nieuwe Schuur door de aanwezige PvdA’ers begrepen en onderstreept. Christa Oosterbaan uit Terschelling, Harry Leunissen uit Zuid Limburg en Rob Oudkerk uit Amsterdam merkten op dat de sociaaldemocratie onmisbaar is voor het land. De gemeenschappelijke lijsten en fracties met GroenLinks, zonder enige vorm van inhoudelijke diepgang en overeenkomst, heeft ‘Links’ vervreemd van de traditionele sociaaldemocratische aanhang, zo werd vastgesteld. De gefuseerde fracties hebben geen gemeenschappelijk verhaal. Erger,het ontbreekt hen zelfs aan een verhaal. Het electoraat van de gefuseerde partijen beperkt zich tot hoogopgeleide, goedverdienende stedelingen; de beloofde meerwaarde van de fusie is in drie opeenvolgende verkiezingen uitgebleven. De winst van de PVV is primair de verantwoordelijkheid van de PvdA omdat ‘de partij met GroenLinks in bed is gaan liggen’ stelde PvdA-lid en oud-wethouder Rabin Baldewsingh  in de loop van de middag vast. 

De Bossche wethouder Pieter Paul Slikker, één van de sprekers, merkte op dat de partij op zich geen doel is maar het huidige fusie niet meer is dan een geregisseerd proces zonder enige inhoudelijke grondslag. “Er is nu geen idee voor wie we er willen zijn. Er is geen idee waar en waarom het schuurt in de samenleving. PvdA/GroenLinks samen worden door onze kiezers gezien als klimaatdrammers. Wat is de inhoud? Werk,werk,werk of woke, woke, woke?” 

Pieter Paul illustreerde zijn verhaal met een eenvoudig voorbeeld. Uw pakketjes worden thuisbezorgd. De pakjesbezorger is een ZZP-er. Hij rijdt in een dieselbusje; krijgt 38 euro bruto per uur. Daarvoor moet hij “zijn” busje, reiskosten en alle premies betalen èn in een uur 300 pakjes wegbrengen. En dan krijgt hij van gefuseerd Links te horen dat hij met zijn busje moet gaan verduurzamen. Die pakketbezorger wordt dan heel begrijpelijk boos. Niet omdat hij niet wil verduurzamen... maar... hoe dan?” 

In den Bosch zijn wijken waar politieke partijen zich niet willen of durven te komen. Bewoners hier wantrouwen de overheid, politieke partijen en zien een stapeling van maatschappelijke en persoonlijke zorgen. De lokale PvdA in den Bosch is de enige partij die zich in deze wijken wel laat zien. Die wijkbezoeken, van deur tot deur, zijn er maandelijks en leren de lokale PvdA precies waar het schuurt: arbeidsverhoudingen, migratie, woningnood, onderwijs, zorg en een (on)gezonde levensstijl. 

Eylem Köseglu, PvdA- fractievoorzitter in  Zaanstad, deelde haar ervaringen die zij eerder die week op deed in een basisschool in Den Haag. Kinderen van acht jaar in de klas konden niet geloven dat zij Nederlands waren. Ze wisten zeker dat ze Marokkaans waren, of Turks maar Nederlands... nee.. dat geloofden die kinderen niet. 

‘Aan de andere kant’, hield Eylem de verzamelde PvdA'ers  voor, “is er de arbeidsmigratie die intussen al zestig jaar aan de gang is. De eerste generatie arbeidsmigranten missen de erkenning voor de bijdrage die ook zij hebben geleverd aan de Nederlandse welvaart.”

Daarmee sneed zij een volgend thema aan: asiel en migratie. De typisch Nederlandse houding dat een ieder in eigen kring zijn of haar weg moet zoeken en tegelijkertijd geacht wordt volledig te integreren heeft enorme maatschappelijke, culturele en economische gevolgen, zo werd vastgesteld. Identiteitspolitiek die door de ‘progressief-liberale’ stroming van links wordt omarmd zorgt ervoor dat individuele en gemeenschappelijke emancipatie en vooruitgang wordt tegengewerkt. De sociaaldemocratie moet hier een antwoord op geven, stelde Eylem. 

Als wethouder in Den Haag was Rabin Baldewsingh betrokken bij de nationalisatie plechtigheid van zeker 28.000 mensen. “Ze wisten niks van Nederland en spraken niet of heel gebrekkig Nederlands. Wat verwachten wij van migranten,” vroeg hij zich af. 

Hans Anker die als campagnestrateeg meer dan twintig jaar ervaring meedraagt, ziet dat migratie het thema is waarop kiezers richting kiezen, hield hij de aanwezige PvdA'ers voor. “Hier moet echt gekozen worden. Als je alleen al zegt dat mensen die hier illegaal verblijven, het land uit moeten, schep je de duidelijkheid waar kiezers om vragen.”

Vanuit het oosten van het land kwam een opmerkelijk signaal. Vincent ten Voorde, fractievoorzitter van de PvdA in de gemeenteraad en daarvoor actief in de Duitse zusterpartij SPD, merkte op dat de SPD niet kan begrijpen dat de PvdA met de evenknie van die Grünen op trekt. Eenzelfde signaal ervaart Harry Leunessen in Luik, bij de Waalse zusterpartij.

Mohammed Chamin, die namens de PvdA in het Europees Parlement zetelt, ziet de gefuseerde PvdA/GL fracties als een ‘samengesteld gezin’. Dat beide partijen in het Europees Parlement tot verschillende fracties behoren ziet hij niet als een wezenlijk bezwaar. 

Ad Melkert en Felix Rottenberg sloten de bijeenkomst af. Oud PvdA voorzitter Rottenberg sprak zijn waardering uit over de thema’s die deze middag besproken werden en benadrukte dat de kern van de Nederlandse sociaaldemocratie ligt in de verbinding van lokale afdelingen met landelijke machtsvorming. “Die verbinding mag niet verbroken worden,” beklemtoonde Felix Rottenberg. Ad Melkert, op zijn beurt, had in de voorbije maanden met vele partijgenoten gesproken alsook met mensen uit de FNV als verwante organisatie omdat de agenda van de vakbeweging de agenda is van de verbinding met de gewone werknemer en zelfstandige. Aan die verbinding ontbreekt veel op dit moment. Het is aan de PvdA deze te herstellen. 

De conclusie van die gesprekken en van deze bijeenkomst was dat onder geen beding de sociaaldemocratie teloor mag gaan.

Er was brede steun voor het zenden van een open brief aan het partijbestuur om de optie van de PvdA met zelfstandige identiteit en organisatie als vierde alternatief voor de toekomstige samenwerking met GroenLinks aan de leden voor te leggen (dus in plaats van “fusie, nieuwe partij of blijvende alliantie”). Daarmee kan ook worden bevorderd dat in plaats van twee jaar intern debat alle aandacht uitgaat naar het bouwen van nieuwe bruggen naar oude en nieuwe kiezers.

(verslag: Jan Schuurman Hess)