1 mei en het verlies van de sociaal-democratie in Nederland
Als de PvdA verdwijnt, verdwijnt de sociaaldemocratie in Nederland. Deze 1 mei voelt als afscheid voor wie niet waakzaam is. Als PvdA en GroenLinks fuseren dreigt het einde van de laatste institutionele erfenis van de sociaaldemocratie, schrijft Wietze de Haan, oud-fractievoorzitter in de Fryske Marren.
Solidariteit en sociale rechtvaardigheid
1 mei is een dag van strijd, solidariteit en sociale rechtvaardigheid. Voor veel landen is het een dag van protest en trots, een herinnering aan wat de arbeidersbeweging heeft bereikt: de achturige werkdag, vakbondsvrijheid, sociale zekerheid. Maar in Nederland voelt 1 mei steeds meer als een ritueel zonder vuur, een herdenking van wat ooit was. En nu, met de mogelijke fusie van de PvdA met GroenLinks, lijkt ook de laatste institutionele erfenis van de sociaaldemocratie te verdwijnen.
De teloorgang van een beweging
De PvdA was ooit de hoeder van de sociaaldemocratie in Nederland. Een partij met wortels in de arbeidersstrijd, die na de oorlog mee vormgaf aan de verzorgingsstaat. Den Uyl, die durfde te spreken over "de verdeling van kennis, inkomen en macht". Wim Kok, die – hoe controversieel zijn ‘derde weg’ ook was – nog altijd een sociaal-democratisch kompas had. Maar de afgelopen decennia kalfde de invloed van de PvdA af. Eerst door het verlies aan vertrouwen onder de traditionele achterban, later door het gebrek aan onderscheidend vermogen en bijtijds de slag naar vernieuwing.
En nu? Nu staat de partij op het punt op te gaan in een progressieve fusie met GroenLinks. Zonder inhoudelijke basis. Slechts gedreven door macht. Een stap die het einde betekent van de sociaaldemocratie als herkenbare politieke stroming in Nederland. Nergens elders in Europa komt dat voor.
Het gevaar is niet alleen dat de sociaal-democratie als politieke kracht verdwijnt, maar ook dat een hele groep kiezers – mensen die wél willen dat er wordt opgekomen voor de zwakkeren, maar niet per se in identiteitspolitiek of klimaatdogma’s geloven – straks nergens meer thuishoort.
1 mei in een tijd zonder thuis
Deze week vieren we de Dag van de Arbeid, maar voor veel Nederlanders is het een dag zonder politiek thuis. De vakbonden zijn verzwakt, de PvdA is een schim van wat ze ooit is geweest, politieke zetelwinst is niet gehaald door het verlies van de coalitiepartijen, zo blijkt uit enquêtes. Samenwerking op links is goed, maar straks misschien zelfs geen zelfstandige partij meer zijn, gaat te ver.
Het risico? Dat het populisme van rechts of het activisme van links, het vacuüm vult. Tel uit je winst.
Ons partijbestuur denkt dat fusie de enige manier is om nog relevant te blijven. GroenLinks is stil, beweegt niet en eet ons met het dubbellidmaatschap met onze partij langzaam maar zeker op. Laten we niet vergeten wat we verliezen: een beweging die ooit Nederland socialer, eerlijker en menselijker maakte. Als de PvdA verdwijnt, verdwijnt de sociaaldemocratie in Nederland.
1 mei zou een dag van hoop moeten zijn. Deze 1 mei voelt vooral als afscheid voor wie niet waakzaam is. Ik prijs me gelukkig met het feit dat de jeugd in ons nog Rode Partij vernieuwing wil, met behoud van de sociaaldemocratie in Nederland. Dat geeft hoop.