Verenigd Links maakt links kleiner
In de dagen na de verkiezingen van 22 november 2023 schreef sociaaldemocraat in hart en nieren Lutz Jacobi een roodgepeperde brief aan de partij. Met een oproep tot bezinning op voor wie en wat de PvdA was en moet zijn.
Partijgenoten,
Ik heb nog steeds buikpijn van de uitslag van de verkiezingen. Omdat de PVV zo groot is geworden maar ook omdat de verkiezingsuitslag laat zien dat we met de keuze voor de combinatie GL-PvdA een doodlopende weg zijn ingeslagen. Als je verder leest begrijp je waarom ik dat zeg.
Verenigd Links maakte links kleiner
De PvdA en GroenLinks waren ieder apart in het voorjaar in de peilingen nog goed voor 25 zetels.
Door de keuze voor een gecombineerde lijst raakte de combinatie van GL-PvdA kiezers kwijt die deze keuze niet konden volgen. Dat verlies moest worden gecompenseerd door bij de andere partijen kiezers weg te halen. En dat gebeurde in de campagne met het argument ‘maak ons de grootste want anders dreigt de catastrofe van rechts’. Die boodschap had effect, want op de dag van de verkiezingen was maar liefst één derde van de op de GL-PvdA-lijst uitgebrachte stemmen een strategische stem. Een stem van kiezers die een voorkeur hadden voor een andere partij (vooral D66, Volt, PvdD en SP), maar die op het finale moment toch niet hun voorkeur hebben gevolgd, maar op de GL-PvdA-lijst hebben gestemd om een gevreesd scenario te voorkomen.
Als de verkiezingsuitslag iets heeft laten zien, dan is het dat de combinatie GL-PvdA geen extra kiezers naar het linkse kamp heeft getrokken. GL-PvdA heeft links niet groter gemaakt. In tegendeel het linkse blok verloor maar liefst 18 zetels! Links is kleiner dan ooit tevoren. En de combinatie GL-PvdA kon de 25 zetels uit het voorjaar alleen maar evenaren door de andere linkse partijen leeg te eten.
Alarmerend
En wat nog alarmerender is, dat is het feit dat één derde van de zetels van GL-PvdA het gevolg is van kiezers die strategisch hebben gestemd. Liefst hadden ze niet op GL-PvdA gestemd maar op een andere linkse partij. Dat zijn dus gelegenheidszetels, alleen behaald omdat kiezers met een stem op GL-PvdA een gevreesd scenario wilden voorkomen. Die zetels ben je van de ene op de andere dag ook weer kwijt. Als je die gelegenheidszetels wegstreept blijven er voor de GL-PvdA-lijst nog maar 16 tot 17 zetels over. Een verlies van 8 zetels ten opzichte van een half jaar geleden. En dat is een alarmerende conclusie. Simon Haak had gelijk met zijn boodschap in een column in de Volkskrant : kiezers weer de centrum-linkse PvdA-tent in krijgen, dát is de politieke opgave. Niet een fusiepartij voor hoogopgeleiden!
Dwaas
In Bloemendaal was de groei van GL-PvdA het grootst. Bloemendaal staat al jaren aan kop als rijkste gemeente van Nederland. Ook in de overige gemeenten die in de top 10 van de rijkste gemeenten staat, scoorde GL-PvdA bovengemiddeld goed. In Pekela, de armste gemeente van Nederland, leed GL-PvdA het grootste verlies. Als je naar de uitslagen in de afzonderlijke gemeenten kijkt, dan laten die een eenduidig beeld zien: de gecombineerde lijst van GL en PvdA haalt in de wijken waar de hoogte klassen wonen (hoogst opgeleid en hoogste inkomens) haar beste uitslagen. In de wijken waar de lagere klassen wonen (lager opgeleid of opleiding op mbo-niveau en met een lager of modaal inkomen) schiet de combinatie van GL en PvdA geen deuken in de boter. Dat beeld was overigens de laatste jaren ook al in toenemende mate van toepassing op de PvdA. De partij die was opgericht om de lagere klassen te dienen, is door die lagere klassen verlaten en wordt omarmd door de hoogste klassen. En dan zoek je de samenwerking met die andere partij voor hoogopgeleiden. Dwaas, dwazer, de PvdA.
De feiten liegen niet. Tijd voor bezinning!
Met rode groet,
Lutz Jacobi