Vernieuwen ja, fuseren nee
PvdA en GroenLinks moeten niet met elkaar bezig zijn, maar samenwerken om het voor mensen beter te maken. Federatief of in een alliantie. En de PvdA moet vernieuwd worden omdat burgers duidelijke standpunten vragen, en geen waterige of gijzelende compromissen, aangezwengeld door een bedachte fusie.
Gepubliceerd in Het Parool op 15 april 2025
Jan Schaeffer, ooit wethouder, staatssecretaris, bakker, maar vooral sociaal democraat, zei ooit: ‘In gelul kan je niet wonen.’ Nu wordt er flink wat afgeluld over het belang van de voorgenomen fusie tussen de PvdA en GroenLinks.
Waar gaat dat eigenlijk over?
De PvdA is jarenlang structureel veel mensen kwijtgeraakt. Te veel beter weten, te weinig luisteren. Multicultureel verwelkomd, Nederland verwaarloosd. Financieel geslaagd, sociaal gezakt. Duurzaam omarmd, dagelijkse sores onderschat.
Een fusie zou daar een antwoord op zijn. Dat is een grove denkfout. Wat dan wel? Een grondige vernieuwing van de PvdA. En niet opheffen en vervangen door een nieuwe partij, die echt niks meer is dan een black box. Dat scenario dreigt. Voor burgers die ons nodig hebben en (terecht) hebben gemist.
Niet pluis
Ik was in 1993 al een jaar of zeven huisdokter in wat toen nog officieel een achterstandswijk heette. Wat ik als dokter deed, was veelal pappen en nathouden. En vooral: aandacht geven aan ieders noden. Een huisartsgeneeskundige sleutelterm, net als ‘niet pluis’.
Ik schreef ingezonden stukken in kranten over wat er niet pluis was. De woningnood. De voorgenomen eigen bijdrage in de zorg, die tot gevaarlijke zorgmijding zou leiden. De migratie naar ons land, die op verzet stuitte. Toegenomen onverschilligheid. En ongelijkheid: mensen aan de ene kant van het Vondelpark gingen zeven jaar eerder dood en waren gemiddeld vijftien jaar langer ziek dan de rijke mensen aan de andere kant.
Zoals de ouders van Sterre en Storm, die ook patiënten waren en mij vroegen of de cosmetische operaties tegen hun uiterlijk verval niet door de verzekering gedekt konden worden. Kinderen aan de andere kant van het Vondelpark kregen veel lagere adviezen voor hun vervolgopleiding dan Sterre en Storm. En dus minder kansen in hun latere bestaan.
Wim Kok
Ik kon als huisdokter pappen en nathouden en een beetje aandacht geven, maar meer niet. Dat frustreerde. Dat was mijn motivatie om lid te worden van de PvdA. Voor die mensen. Ik werd Kamerlid, later wethouder en bleef parttime dokter.
En toen werd het 1995, en schudde Wim Kok op het PvdA-congres zijn ideologische veren af. De eerste afrekening daarmee kwam in 2002. De mensen voor wie wij er altijd waren, vonden dat we er niet meer voor ze waren. En stemden massaal anders.
Het is nu exact dertig jaar later. In huisartspraktijken zijn veel mensen van patiënt veranderd in consument. Zoals burgers dat ook zijn. Onverschilligheid wint het steeds vaker van fatsoen. Armoede wint terrein. De sociaal-economische gezondheidsverschillen zijn toegenomen. De procedurele kermis en regelgeving maken iedere vorm van burgerzeggenschap praktisch onmogelijk. Gemeenschapszin lijkt soms een vies woord. Solidariteit een ouderwets woord. De publieke ruimte wordt steeds onveiliger. Ga zo maar door.
Henk en Ingrid
Er moet een ware paradigmashift komen in politiek handwerk. Politieke aandacht voor wat mensen soms simpelweg niet zelf kunnen bolwerken. Hulp van de overheid, die snapt wat er niet pluis is. Sterre en Storm en hun ouders hebben dat niet nodig. Anderen – ooit door Wilders ‘Henk en Ingrid’ genoemd – wel. Hulp bij zelfontplooiing en bij zelfredzaamheid, niks overnemen, maar hulp geven. Zoals een huisdokter aandacht geeft aan hen die het het meeste nodig hebben.
De sociaaldemocratie is bij uitstek de politieke richting die dat verschil kan maken. In aandacht. Weten wat er niet pluis is. Frans Timmermans heeft een stuk geschreven dat in de kern al wat meer sociaaldemocratisch ademt. Maar alleen ademen is niet genoeg. Nodig is – zeg ik als dokter – een hart dat voor de juiste functies klopt; een lever die ongelijkheid ontgift, nieren die uitscheiden wat we in dit land niet kunnen gebruiken, en een paar benen om snel en rood vooruit te komen.
Meer fatsoen
Meer zeggenschap, lokaal en regionaal, minder centraal bestuur op afstand. Meer praktisch opgeleiden, minder alleen theoretisch opgeleiden. Meer aandacht voor dagelijkse problemen, minder beleidsdrukte. Meer betaalbare woningen, minder procedures. Meer fatsoen, minder onverschilligheid. Minder asielzoekers met een bredere spreiding; wie hier niet hoort, hoort hier niet, maar wie bescherming nodig heeft, krijgt die. Minder buitenlandse en/of conservatieve beïnvloeding.
Minder verzorgingsstaat, maar transitie naar meer hulp voor zelfredzaamheid. Meer een dienende en rechtvaardige overheid en minder een uitdijende, wantrouwende overheid. Meer ruimte voor een seculiere overheid, minder aparte aandacht voor geloofsgemeenschappen. Meer ruimte voor zorg van naasten, minder druk vanuit werk zodat deze twee te combineren zijn.
Tijd- en geldverspilling
Dit land heeft meer dan ooit een vernieuwde sociaaldemocratische partij nodig. Want dit alles zit ons in het bloed. Andere partijen hebben dat minder, zij hebben weer andere dingen: ieder een eigen herkenbare identiteit. Daarom is een fusie niet alleen rare tijd- en geldverspilling, maar vooral heel irrelevant voor de burgers in ons land, die ons nodig hebben.
De PvdA en GroenLinks moeten niet met elkaar bezig zijn, maar samenwerken om het voor mensen beter te maken. Federatief of in een alliantie. De PvdA moet vernieuwd worden, niet vervangen worden door een nieuwe fusiepartij. Omdat burgers duidelijke standpunten vragen, en geen waterige of gijzelende compromissen, aangezwengeld door een bedachte fusie.